Nederland staat bekend om zijn rijke natuur en diverse ecosystemen, maar wist je dat er ook slangen in ons koude kikkerlandje voorkomen? Hoewel slangen misschien niet het eerste zijn waar je aan denkt bij de Nederlandse fauna, leven er toch drie verschillende soorten in ons land. In dit artikel duik ik dieper in de leefwerelden van de adder, de ringslang en de gladde slang. Je leert waar deze slangen voorkomen, hoe ze eruitzien en hoe ze leven.
Nuttig voor het ecosysteem in Nederland
Slangen in Nederland vormt voor mij altijd een leuk gespreksonderwerp. Voor kinderen vinden dit soms eng, vies, maar altijd mega-interessant. Ook veel volwassenen weten niet dat er in Nederland drie soorten slangen voorkomen. Soms willen mensen er niets van weten en willen het liefst dat de slangen maar niet in Nederland voorkomen. Ik heb wel eens gehoord: “Dan gaan ze maar lekker naar de jungle toe, maar liever niet in Nederland hoor!”.
Alle drie de Nederlandse slangensoorten zijn eigenlijk heel erg nuttig voor het ecosysteem. Ze eten veel ongedierte, zoals muizen, ratten en slakken. Bovendien zijn ze zelf een voedselbron voor roofvogels, vossen en andere dieren. Helaas worden alle drie de soorten bedreigd door habitatverlies, vervuiling en het gebruik van pesticiden. In Nederland zijn alle slangen beschermd door de Wet Natuurbescherming.
Drie slangen in Nederland
Hieronder bekijk ik de drie slangensoorten die Nederland rijk is.
De adder: giftig, maar niet agressief
De adder is de enige giftige slang in Nederland. Dit kleine dier, met een lengte van 50 tot 80 centimeter, heeft een gedrongen lichaam en een brede kop met een spitse snuit. De kleurenpatronen variëren, maar meestal zijn ze grijs of bruin met een zigzaggende donkere band op de rug.
Adders zijn niet agressief en bijten alleen als ze zich bedreigd voelen. Hun gif is mild vergeleken met dat van andere giftige slangen. Het gif is meestal alleen gevaarlijk voor jonge kinderen, ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Adders komen voor in heidegebieden, zandduinen en bossen.
De ringslang: zwemkampioen met vlekken
De ringslang is de langste slang van Nederland, met een lengte tot 180 centimeter. Hij heeft een slanker lichaam dan de adder en een grote, stompe kop. De kleur is variabel, maar meestal bruin of olijfgroen met donkere vlekken of ringen.
Ringslangen zijn goede zwemmers en komen voor in de buurt van water, zoals plassen, sloten en rivieren. Ze voeden zich met kikkers, padden, vissen en kleine zoogdieren. Ringslangen zijn niet giftig en zijn over het algemeen vrij rustig.
De gladde slang: zeldzaam en geheimzinnig
De gladde slang is de zeldzaamste slangensoort in Nederland. Met een lengte van 50 tot 70 centimeter is hij kleiner dan de adder en ringslang. Hij heeft een slanke lichaam en een kleine kop met een stompe snuit. De kleur is bruin of grijs met donkere vlekken.
Gladde slangen leven in heidegebieden en bossen. Ze zijn nachtdieren en jagen op kleine reptielen, amfibieën en wormen. Gladde slangen zijn niet giftig en zijn erg schuw.
Tips om slangen te observeren
Als je in Nederland bent, is de kans klein dat je een slang tegenkomt. Maar met een beetje geluk kun je er een spotten tijdens een wandeling in de natuur.
- De beste tijd om slangen te zien is tussen april en september, wanneer ze het meest actief zijn.
- Slangen zijn vaak te vinden in zonnige plekken, zoals heidevelden, bosranden en oevers van waterplassen.
- Wees rustig en maak geen lawaai als je een slang ziet. Zo laat je hem niet schrikken en kun je hem rustig observeren.
- Raak slangen nooit aan, zelfs niet als je denkt dat ze dood zijn. Slangen kunnen bijten als ze zich bedreigd voelen, zelfs als ze dood lijken.
Eerste hulp bij een adderbeet
- Blijf kalm: Adders bijten alleen als ze zich bedreigd voelen. Paniek kan de situatie verergeren.
- Bel 112: Zelfs als de beet er onschuldig uitziet, is het belangrijk om medische hulp te zoeken. De gif van een adder kan in zeldzame gevallen ernstige allergische reacties veroorzaken.
Eerste hulp
- Verwijder sieraden of andere knellende kleding rond het gebeten lichaamsdeel.
- Laat het gebeten lichaamsdeel zo laag mogelijk hangen.
- Ga rustig liggen en beweeg zo min mogelijk.
- Bij misselijkheid: Ga in stabiele zijligging liggen.
- Gebruik geen afzuigpomp: Dit kan de symptomen verergeren.
- Koel de beet niet: Dit helpt niet tegen het gif en kan zelfs averechts werken.
Na de beet
- Volg de instructies van de hulpdiensten op.
- Noteer de tijd en plaats van de beet.
- Beschrijf de adder: Zo mogelijk, noteer de kleur, het patroon en de grootte van de slang. Dit kan nuttig zijn voor de behandeling.
Bronnen gebruikt
- https://dvhn.nl/groningen/wadden/Natuurmonumenten-door-het-stof-na-borden-protestdiefstal-op-Schiermonnikoog-28736350.html
- https://www.ivn.nl/afdeling/heerenveen-eo/natuuractiviteiten/slangen-excursie-in-het-easterskar/
- https://natuurwijzer.naturalis.nl/leerobjecten/slangen-in-nederland
- https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/197140-wat-te-doen-bij-een-adderbeet.html
- https://www.ravon.nl/Helpdesk/adderbeten
- https://www.wandel.nl/routes/wandelen-langs-de-slangen-van-nederland/
- https://www.ntvg.nl/artikelen/adder-bijt-jonge-reptielenliefhebber